تا به اینجا هر چه گفتیم برای تشخیص صحیح کبد چرب مرتبط با اختلال متابولیک یا MASLD بود. تشخیص آن از آن‌چه فکر می‌کردیم سخت‌تر هست و نیاز به رد کردن علت‌های مختلف دارویی و بیماری‌های دیگر دارد.
اکنون می‌خواهیم در مورد شدت MASLD اطلاعاتی کسب بکنیم. همان چیزی که به اشتباه در گرید سونوگرافی به دنبالش می‌گردیم.
منظور از گرید یک بیماری کبدی یعنی شدت یا فعالیت آن بیماری در کبد چقدر است: فعال است یا غیر فعال؟ حاد است یا مزمن؟ خفیف است یا متوسط یا شدید؟
قاعدتاً دقیق‌ترین راه برای فهمیدن گرید بیوپسی است.
منظور از stage هم با کمی ساده‌گویی، میزان فیبروز است: آیا این کبد فیبروتیک شده است؟ آیا این کبد به سیروز نشسته است؟
قاعدتاً برای استیج (staging) هم بهترین راه بیوپسی است.
الان که تشخیص MASLD را گذاشته‌ایم، باید ببینیم کبدی که به دلیل تجمع چربی و التهاب ناشی از آن، دچار آسیب شده است، به چه میزان دچار فیبروز شده است؟ اصلاً دچار فیبروز شده است یا هنوز نشده؟
به طور خلاصه باید بدانیم که هیچ روش غیرتهاجمی برای فهمیدن فیبروز در اختیار نداریم. تنها روش مطمئن بیوپسی است.
به جای بیوپسی ما باید به دنبال یک نشانه جایگزین (surrogate marker) باشیم. با رسوب کلاژن در کبد و ایجاد فیبروز، الاستیسیته بافت کبد بالا می‌رود یا به عبارتی سفتی (stiffness) آن بیشتر می‌شود.
با فیبرواسکن یا به صورت دقیق‌تر vibration controlled transient elastography یا VCTE، ما همین الاستیسیته را می‌سنجیم.
با گذاشتن یک پروب در فضای بین دنده‌ای به سمت کبد و به وسیله‌ی ارسال امواج فراصوت، میزان برگشت امواج را سنجیده و بر اساس آن درباره سفتی بافت کبد قضاوت می‌کنیم.
همین‌جا شما می‌توانید محدودیت این دستگاه را حدس بزنید.
هر چیزی که در حد فاصل پروب و کبد فرد وجود داشته باشد (مثل بافت چربی یا وجود آسیت) و در رفت و برگشت امواج فراصوت اختلال ایجاد کند، تست را مختل می‌کند.
فیبرواسکن شاید خیلی حساس و دقیق نباشد اما، ارزش اخباری منفی (negative predictive value) بسیار بالا و با ارزشی دارد.
- همانطور که آپتودیت می‌نویسد، اگر سفتی کبد (liver stiffness) که در این روش اندازه‌گیری می‌شود، کمتر از ۸ کیلوپاسکال باشد، فیبروز قابل توجه کبدی تا حد بسیار بالایی رد می‌شود.
- اگر سفتی کبدی اندازه‌گیری شده پایین نبود (مقادیر بیشتر از ۸ کیلوپاسکال)، ارزیابی بیشتری لازم است. روش بهتر و دقیق‌تر برای اندازه‌گیری الاستیسیته کبد در این افراد، انجام MR elastography با استفاده از MRI است، که البته روش گرانی بوده و در دسترس همه نیست.
- اگر هم سفتی کبد، بالای ۱۲ کیلوپاسکال بود، یعنی فرد فیبروز پیشرفته کبدی یا سیروز دارد و باید او را به کلینیک بیماری‌های کبد ارجاع بدهیم.
همه‌ی این‌ها را برای ارزیابی فیبروز گفتیم ولی باید بدانید که گفته‌های بالا هم برای کشور‌های resource-rich است و نمی‌توان در همه‌جا، خصوصاً در سطح primary care که شیوع سیروز پیشرفته کمتر است، از آن استفاده کرد.
پس روش پرکتیکال‌تر در کشور ما در سطح primary care چیست؟
شما به این محتوا دسترسی ندارید
برای مطالعه ادامه این مطلب نیازمند اشتراک ویژه مدرسه پزشکی هستید. خرید اشتراک از طریق صفحه شخصی امکان‌پذیر است.
ترتیبی که مدرسه پزشکی برای مطالعه‌ی مجموعه درس «کبد چرب» پیشنهاد می‌دهد، به صورت زیر است:
برای امتیاز دهی به این مطلب، لطفا وارد شوید: برای ورود کلیک کنید
