پیشگیری از عفونت به دنبال تجاوز جنسی

شاید در یک سیاره‌ی خیالی، روابط به گونه‌ای باشد که پدیده‌ای به اسم تجاوز وجود نداشته باشد؛ اما ما این‌جا، همواره انواع آن را می‌‌بینیم. تجاوز جنسی نیز از این قاعده مستثنی نیست. از کودک تا مسن مورد تجاوز قرار می‌گیرند (قبلاً در درسی دیگر از پدوفیلی نوشته‌ایم).

برای افراد صحبت از تجاوز سخت است. چه با افراد نزدیک‌شان و چه مراجعه به پزشک و گفتن از این که مورد تجاوز قرار گرفته‌اند. سکوت پس از تجاوز، پدیده‌ای شناخته‌شده است. تابوهای اجتماعی باعث می‌شود افراد دیرتر از این پدیده صحبت بکنند و کمک نگیرند.

ایده‌آل این بود که تمرکز مدرسه پزشکی بر پیشگیری از تجاوز بود. هر چند در مورد آن نیز خواهیم نوشت. اما واضح است نوشتن ما به تنهایی کافی نیست. در این میان، باز هم تجاوز اتفاق می‌افتد و به نظرمان درست نیست که بنویسم و منتظر باشیم به این امید که این پدیده کمرنگ شود. آن‌چه فعلاً از توان مدرسه پزشکی برمی‌آید و آن را به عنوان مسئولیت خود تعریف کرده، این است که حداقل بتوان بار جسمی و روانی این پدیده را کاهش داد.

در این نوشته از انواع بیماری عفونی مرتبط با تجاوز و پیشگیری از آن‌ها می‌گوییم.

تجاوز چیست؟ کدام تجاوز دارو می‌خواهد؟

تجاوز جنسی به هر نوع عمل جنسی بدون رضایت فرد یا همراه با فشار روانی و اجبار به هر شیوه‌ای است.

فرد متجاوز می‌تواند یکی از آشنا‌ها، فرد غریبه و یا حتی شریک جنسی/عاطفی خود شخص باشد.

در این نوشته و در بحث پیشگیری از بیماری‌های عفونی، از هر تجاوزی صحبت نمی‌کنیم. مثلاً مالش بدن یک انسان بدون اجازه‌ی او نیز تعارض حساب می‌شود اما در انتقال بیماری‌های عفونی نقشی ندارد.

این نوشته در مورد پیشگیری از عفونت در هنگام ورود اعضای بدن متجاوز (انگشت، دست و آلت تناسلی مردانه) و اشیاء (هر نوعی از شی: چه اسباب بازی جنسی و چه یک وسیله غیر جنسی)، به هر میزانی و هر اندازه‌ای و هر مقداری، در واژن، در مقعد و در دهان است.

بوسیدن نیز به گونه‌ای که بزاق منتقل شود و نیز گاز گرفتن، باعث انتقال بیماری می‌شود. از گازگرفتگی انسان جداگانه گفته‌ایم. بزاق نیز در همان جا بحث شده است.

انواع عفونت جنسی هنگام تجاوز

در افرادی که به آن‌ها تجاوز شده، برای پیشگیری از عفونت‌های منتقله باید تمرکزمان روی پیشگیری از انتقال بیماری‌های زیر باشد:

• عفونت با گونوکوک که عامل سوزاک (گونوره) است
• عفونت کلامیدیا
• تریکومونازیس (در خانم‌ها)
• انتقال ویروس عامل ایدز (HIV)
• انتقال ویروس عامل هپاتیت بی (HBV)
• انتقال ویروس عامل زگیل تناسلی (HPV)

و همچنین باید در مورد پیشگیری از بارداری ناخواسته حاصل از تجاوز نیز اقداماتی انجام شود.

پیشگیری از عفونت جنسی پس از تجاوز

بسیاری از سازمان‌های بهداشتی، درمان کامل و بلند‌مدت را پیشنهاد می‌دهند.

ولی نکته‌ای که باید مورد توجه قرار گیرد این است که افراد قربانی تجاوز در بیشتر موارد به دلیل خجالت یا حال بد روحی، ترجیح می‌دهند درمان فوری دریافت کنند و مجبور به مراجعه دوباره نباشند.

در افرادی که درمان فوری پیش گرفته می‌شود، باید بعد از یک هفته ارزیابی مجدد صورت گیرد.

گونوره آ (سوزاک)

متأسفانه میزان مقاومت در نایسریا گونوره‌آ به شدت رو به افزایش است. فعلاً تنها داروی مناسب که اثربخشی آن تأیید شده، دوز عضلانی سفتریاکسون است که بتواند سطح پایدار خوبی در خون ایجاد کند.

می‌توان ۵۰۰ میلی‌گرم از سفتریاکسون را با لیدوکائین مخلوط کرد و آن را به شکل عضلانی تزریق کرد. این کار درد تزریق سفتریاکسون را کم می‌کند.

اگر کسی بیشتر از ۱۵۰ کیلوگرم داشته باشم، سفتریاکسون باید به میزان یک گرم تزریق شود.

اثربخشی سفکسیم خوراکی (۲ قرص ۴۰۰ میلی‌گرمی)، به اندازه سفتریاکسون تزریقی نبوده است و تنها در مواردی که مجبور باشیم، به سراغ آن می‌رویم.

کلامیدیا

کپسول داکسی‌سایکلین ۱۰۰ میلی‌گرم به صورت خوراکی، دو بار در روز، به مدت یک هفته مصرف شود.

دقت کنیم که داکسی‌‌سایکلین از عوامل مهم ایجاد ازوفاژیت است و بنابراین با یک تا دو لیوان آب مصرف شود و پس از خوردن آن، تا نیم ساعت نباید دراز کشید.

اگر فرد در شرایطی نبود که بتواند درمان را کامل کند یا به داکسی‌سایکلین حساسیت داشت، می‌توان این دارو را با یک دوز آزیترومایسین به میزان یک گرم جایگزین کرد (۴ قرص ۲۵۰ میلی‌گرمی یا ۲ قرص ۵۰۰ میلی‌گرمی).

تریکومونازیس

برای درمان کامل عفونت تریکوموناس، مترونیدازول خوراکی به صورت ۵۰۰ میلی‌گرم دو بار در روز مؤثر است.

ولی اگر فرد در شرایط کامل کردن درمان نیست، می‌توان ۲ گرم تک دوز مترونیدازول یا تینیدازول استفاده کرد؛ گرچه از اثر بخشی کمتری برخوردار است (۴ قرص ۵۰۰ میلی‌گرمی مترونیدازول).

درمان تریکوموناس به شکل روتین برای آقایان توصیه نمی‌شود.

درمان‌های تک دوز به دلیل دوز بالای دارو، معمولاً باعث مشکلات گوارشی مثل تهوع و دل‌پیچه و اسهال می‌شوند.

هپاتیت بی

این‌که فرد را برای پیشگیری از هپاتیت بی درمان کنیم، به دو عامل بستگی دارد:

• آیا او قبلاً واکسن هپاتیت دریافت کرده است یا نه؟
• اگر دریافت کرده، چه زمانی واکسن را دریافت کرده و واکسن اثربخش بوده است؟

اثربخشی واکسن هپاتیت بی را با تیتر Anti-HBs Ab می‌سنجیم. عدد 10 mIU/mL یا بالاتر به معنای اثربخشی واکسن است.

در عکس زیر الگوریتم مربوط به لزوم دریافت واکسن برای افراد مختلف نشان داده‌ شده است.

با توجه به در دسترس نبودن فوری تیتر آنتی‌بادی، منطقی است که در صورت شک به تیتر، دوز بوستر دریافت کند.

عفونت HIV

پیشگیری از عفونت HIV برخلاف هپاتیت B برای تمام افراد بعد از تجاوز جنسی ضروری است.

احتمال ابتلا به HIV بعد از تجاوز جنسی کم است. ولی به دلیل اهمیت آن، ضروری است. به این نوع پیشگیری برای HIV و البته دیگر عفونت‌های بحث‌شده، PEP یا post-exposure prophylaxis (پروفیلاکسی بعد از تماس) می‌گویند.

البته این احتمال کم در برخی شرایط افزایش می‌یابد. مثلاً:

• تجاوز جنسی مرد به هم‌جنس احتمال ابتلا به عفونت HIV را افزایش می‌دهد. به شکل کلی، بیشترین احتمال انتقال HIV در فردی است که دخول مقعدی به او صورت گرفته و مایع منی فرد مقابل نیز همان‌جا تخلیه شده است.
• در کشور‌هایی که شیوع عفونت HIV زیاد است احتمال ابتلا افزایش پیدا می کند.
  * در ایران و افغانستان شیوع HIV به اندازه‌ی برخی از کشورهای آفریقایی که زیاد محسوب می‌شود، نیست.
• تعدد تجاوز جنسی واضح است که احتمال را افزایش می‌دهد.
• تجاوز مقعدی احتمال ابتلا را بیشتر می‌کند.
• در صورت وجود تروما، خونریزی یا زخم در ناحیه تناسلی احتمال ابتلا به HIV افزایش پیدا می‌کند.

داروهای پیشگیری از HIV را می‌توان از سوپروایزر کنترل عفونت بیمارستان‌های آموزشی یا مراکز رفتاری دریافت کرد.

عفونت HPV

در درس‌های دیگر مدرسه پزشکی راجع به واکسن HPV نوشته‌ایم.

در این افراد بهتر است در سریع‌ترین وقت اگر واکسن تزریق نشده، تزریق شود و اگر دوره کامل نشده است، دوره واکسن را کامل کرد.

عفونت‌های دیگر

تمرین درس

با کمی جستجو بنویسید که در چه شرایطی ممکن است مشکوک شوید که به این خانم یا آقا تجاوز شده است؟ ممکن است او مراجعه کند و نتواند حرف خودش را بگوید و ما باید مشکوک بشویم و بپرسیم و به او کمک کنیم.

برای امتیاز دهی به این مطلب، لطفا وارد شوید: برای ورود کلیک کنید