اگر بگوییم وسیع‌تر ارگان بدن پوست است، شاید تعجب‌برانگیز باشد و به پوست با این عنوان نگاه نکرده باشیم.
این ارگان وسیع، تحت تأثیر بیماری‌های بی‌شماری قرار می‌گیرد که همانند دیگر عضوها، برخی محدود به پوست بوده و در برخی دیگر، درگیری پوستی به عنوان یک نشانه از یک درگیری سیستمیک‌تر است.
در دسترس بودن این ارگان بزرگ جهت معاینه، باعث شده طیف وسیعی از بیماری‌ها را از روی نحوه درگیری آن‌ها تشخیص بدهیم. مثلاً جهت طحال ممکن است بگوییم بزرگ شده است و به دست می‌خورد. یا کمی علائم نادرتری مثل Kehr sign را توصیف بکنیم.
اما هیچ وقت از تغییر رنگ طحال یا تغییر بافتار طحال استفاده نمی‌کنیم. در حالی که در پوست این‌گونه نیست. ترمینولوژی گسترده‌ای جهت توصیف ضایعات پوستی وجود دارد که به کمک آن‌ها یا به تشخیص نهایی می‌رسیم یا این‌که محدوده‌ی تشخیص‌ها را باریک‌تر می‌کنیم.
اما تبحر در این مهارت، دشوار است و صبوری می‌خواهد. مهارتی که نخستین قدم یادگیری آن، تمرینِ «توصیف کردن» است. چگونگی تمرین این مهارت را در درسی دیگر بررسی می‌کنیم.
در این نوشته صرفاً می‌خواهیم به یکی از انواع ضایعات پوستی، یعنی پورپورا و نه همه‌ی انواع پورپورا، بلکه نوع خاصی از آن به اسم رتیفرم پورپورا یا پورپورای شبکه‌ای بپردازیم.
ابتدا آن را تعریف کرده و انواع آن را توضیح می‌دهیم و در نهایت تشخیص‌های افتراقی مهمش را بررسی خواهیم کرد.
پورپورا چیست و چه فرقی با پتشی دارد؟
پورپورا (purpura) یک خونریزی قابل مشاهده (visible hemorrhage) در پوست یا مخاط است.
حتماً متوجه شباهت این کلمه با purple به معنای بنفش شده‌اید. همین‌طور porphyria و purpura نیز شبیه به هم هستند. ریشه این کلمات در لاتین به رنگ بنفش برمی‌گردد. رنگ پورپورا این‌طور است. یک قرمز عمیق و تیره که به بنفش می‌گراید. در پورفیری نیز ادرار قرمز تیره می‌شود.
اما وجه تمایز ضایعه پورپورا، محو نشدش هنگام فشار دادن (non-blanchable) است. برای مثال در اریتم (erythema)، در صورت اعمال فشار خارجی، مثلاً فشردن یک لام بر پوست بیمار، قرمزی پوست از بین می‌رود چرا که این فشار موجب پس‌زدن خون می‌شود، اما در پورپورا شاهد چنین اتفاقی نخواهیم بود.
در پورپورا گلبول‌های قرمز از رگ بیرون زده و مثل عمده‌ی اریتم‌ها به خاطر گشاد شدن عروق نیست که با فشار محو شود.
اندازه پورپورا معمولاً بزرگتر از ۳ میلی‌متر است و اگر از یک تا سه میلی‌متر باشد، پتشی (petechiae) نام می‌گیرد که ریشه‌ی آن نیز به معنای یک نقطه کوچک است (حداکثر در حد کک و مک).
پورپورا یک ضایعه پوستی هموراژیک (قرمز-بنفش رنگ) و محونشدنی با فشار است که از خارج شدن گلبول قرمز از عروق به وجود آمده و اندازهٔ آن بزرگتر از ۳ میلی‌متر است.
پورپورا می‌تواند اولیه (primary) باشد؛ یعنی بیماری زمینه‌ای خودش پورپورا ایجاد بکند (مثلاً درگیری عروق پوست در واسکولیت). پورپورای ثانویه (secondary) نیز داریم؛ مثلاً اگر به هر علتی عروق شکننده شوند یا پلاکت کم شود، پورپورا ممکن است به وجود بیاید و این پورپورا ثانویه به کاهش پلاکت یا شکننده‌شدن عروق است.
معمولاً با گذشت زمان، رنگ پورپورا می‌تواند دچار تغییر شود. به مانند کبودی ناشی از ضربه به بدن که در ابتدا حالتی خونی و کبود دارد و با گذشت زمان و پس از تجزیه هموگلوبین و به وجود آمدن بیلی‌روبین و بیلی‌وردین به رنگ زرد-سبز (Yellow-green) تبدیل می‌شود.
پورپورای شبکه‌ای (Retiform Purpura)
علل پورپورای اولیه فراوان است؛ اما یکی از آن‌ها که پورپورای رتیفرم یا شبکه‌ای است، اهمیت ویژه‌ای دارد و اورژانس محسوب می‌شود زیرا علل ایجادکننده‌ی آن بسیار جدی و تهدیدکننده‌ی حیات هستند.
شما به این محتوا دسترسی ندارید
برای مشاهده وارد سایت شوید
تمرین درس
ضایعه livedo reticularis علی‌رغم ظاهر متفاوت، پاتوفیزیولوژی مشابه رتیفورم پورپورا دارد. آیا این ضایعه با فشار دادن محو می‌شود؟
برای امتیاز دهی به این مطلب، لطفا وارد شوید: برای ورود کلیک کنید