یادگیری چیست؟ | یادگیری مادام‌العمر در پزشکی

این چند جمله یا مشابه‌های آن‌ها، بی‌شک به گوش دانشجویان آشناست.

اما یادگیری (learning) دقیقاً چیست که از آن‌ها چنین انتظاری را داریم؟

طبق فرهنگ لغت انجمن روان‌شناسی آمریکا (APA)، یادگیری یعنی کسبِ (۱) اطلاعات، (۲) رفتار یا (۳) توانایی‌های جدید پس از (۱) تمرین، (۲) مشاهده یا (۳) تجربه که منجر به تغییر در (۱) رفتار، (۲) دانش یا (۳) عملکردهای مغز بشود (+).

دقت کنیم که یادگیری صرفاً ورود اطلاعات به مغز نیست. همان‌طور که APA تعریف فوق را بسط می‌دهد، در یادگیری قرار است این اطلاعات در ذهن منظم شده و با دانش قبلی که در حافظه‌ی بلندمدت‌مان قرار دارد، یکپارچه شود.

اگر اینستاگرام را باز کنیم و یک فکت پزشکی بخوانیم، لزوماً یادگیری انجام نداده‌ایم. این فکت چقدر منجر به تغییر دانش یا رفتار یا عملکردهای مغزی ما می‌شود؟ آیا این فکت با دانش قبلی‌مان یکپارچه خواهد شد یا به صورت یک تکه اطلاعات مجزا خواهد ماند؟

وقتی به جای یادگیری واقعی، صرفاً به سراغ حل چند تست به عنوان نمونه سؤال قبل از امتحان می‌رویم، همین اتفاق فوق نمی‌افتد؟

انباشتن تکه‌های اطلاعات روی یکدیگر درباره موضوعات و مفاهیم مختلف بدون یکپارچگی، چیزی شبیه به دانستن تنها نام آن مفاهیم است. کاری که فاینمن آن را دور از «فهمیدن» و «یاد گرفتن» واقعی می‌داند.

پس یادگیری عمیق و واقعی در پزشکی هنگامی است که به یک دانش یکپارچه و ادغام‌شده برسیم.

نکات فوق، تجربه و نظرات شخصی نیست.

تقریباً نیم قرن است که مطالعات در مورد رویکردهای یادگیری دانش‌آموزان و دانشجویان شروع شده است. مطالعات Entwistle و دیگران نشان داد که دو رویکرد کلی در یادگیری دانشجویان وجود دارد: رویکرد سطحی (superficial learning) و رویکرد عمقی (deep learning).

منظور از رویکرد سطحی، کسب غیرفعال دانش (passive acquisition of knowledge) است و منظور از رویکرد عمیق، فهمیدن آن‌چه یاد گرفته شده (understanding of what is learned) است (+).

همان‌طور که Entwistle می‌گوید، یادگیری عمیق یک فرایند فعال است که در آن اطلاعات جدید را به آن‌چه از قبل می‌دانستیم ربط می‌دهیم. هم‌چنین در آن منطق و شواهد موجود برای اطلاعات جدید را بررسی کرده و به یکپارچگی (an integrated whole) می‌رسیم.

بی‌شک یادگیری عمیق ارجح است؛ با این وجود بسیاری از فکت‌های پزشکی را که بر آن اساس طبابت می‌کنیم، از طریق غیرفعال (رویکرد سطحی) آموخته‌ایم (+) و آن‌ها را به سمت یادگیری عمیق نبرده‌ایم.

در رسیدن به یادگیری واقعی، مدل ذهنی صحیح و مهارت‌های یادگیری (learning skills) کمک‌کننده هستند.

نخست باید بپذیریم که مدل یادگیری عمیق و یادگیری یکپارچه روش صحیح است و سپس مسیر رسیدن به آن را بیاموزیم.

یکی از مهم‌ترین قسمت‌های مدل ذهنی صحیح برای پزشکی، یادگیری مادام‌المعر (lifelong learning) است.

هم ACGME و هم بورد طب داخلی آمریکا (American Board of Internal Medicine) روی اهمیت یادگیری مادام‌العمر تأکید دارند.

دقت کنیم که صحبت از آموزش مادام‌العمر نیست؛ صحبت از یادگیری مادام‌العمر است.

پزشکان باید برای یادگیری پیوسته‌ی خود مسئولیت‌پذیر باشند؛ یعنی به صورت مستمر و همیشگی اهدافی را تعیین کنند و فعالیت‌های آموزشی لازم برای دستیابی به آن اهداف را انجام دهند.

و با توجه به تعریفی که از یادگیری گفته شد، وقتی در پزشکی از یادگیری مادام‌العمر صحبت می‌کنیم، قرار است این دانش و مهارت و رفتار جدید، با آن‌چه از قبل آموخته‌ایم ادغام شود و به آن مربوط باشد.

به این شکل از یادگیری و مطالعه که فرد خودش مسئولیت برنامه‌ریزی، تدوین و حتی ارزیابی خود را از نظر اثربخشی یادگیری می‌پذیرد، یادگیری خود راهبر یا self-directed learning یا SDL می‌گویند.

یادگیری خود راهبر در پزشکی مهارتی است که در درس‌های آتی بیشتر به آن می‌پردازیم.

قسمتی از این مسیر شامل مهارت‌های یادگیری است. مهارت یادگیری شامل توانایی‌هایی است که در جمع‌آوری دانش و افزایش درک دخیل هستند (+). و قسمتی از مهارت‌های یادگیری، مهارت‌های مطالعه (study skills) هستند.

به عنوان قدم بعدی می‌توانید فایل‌های صوتی یادگیری از محمدرضا شعبانعلی را که در ابتدای دروس یادگیری متمم به رایگان در دسترس هستند، گوش بدهید.

تمرین درس

مهم نیست در حال حاضر در چه مقطعی از پزشکی هستید؛ هفته‌ی اول شما در دانشکده پزشکی است یا سال‌هاست از دانشگاه فاصله گرفته‌اید. چه قسمتی از یادگیری پزشکی برای شما دشوارتر بوده؟ مثلاً ممکن است از نظر یکی، حجم زیاد مطالب باشد ولی از نظر فردی دیگر، سنگینی مطالب.

برای امتیاز دهی به این مطلب، لطفا وارد شوید: برای ورود کلیک کنید