بخش عمده‌ای از مراجعه به پزشکان در فصل‌های سرد سال به دلیل گلودرد یا فارنژیت است.
در برخورد با شکایت گلودرد یکی از مهم‌ترین موارد، افتراق علت‌های ویروسی و باکتریایی با شرح‌حال، معاینه و نهایتاً در صورت نیاز، تست‌های آزمایشگاهی است.
پیش‌تر در درسی جداگانه به بررسی نحوه تشخیص و افتراق فارنژیت ویروسی از نوع باکتریایی پرداخته‌ایم و توصیه می‌کنیم آن نوشته را هم در کنار این نوشته مطالعه کنید.
عمده‌ی گلودرد‌ها علت‌شان ویروسی است و برخلاف نوع باکتریایی، گلودرد ویروسی به درمان آنتی‌بیوتیکی نیاز ندارد و درمان آن به طور عمده به شکل علامتی و حمایتی است.
در این درس قصد داریم جنبه‌های مختلف درمان حمایتی گلودرد ویروسی را مرور کنیم.
مبنای کلی درمان علامتی گلودرد
بهبود درد گلو نقش بسیار مهمی در بهبودی بیماران دارد چرا که مصرف مایعات، غذاها و همچنین دیگر داروهای خوراکی را راحت‌تر کرده و باعث می‌شود بیمار در طول دوره‌ی بیماری‌اش به میزان کافی مایعات دریافت بکند.
هیچ درمان اختصاصی‌ای برای اغلب عفونت‌های ویروسی حلق وجود ندارد؛ بنابراین مدیریت درمانی در این بیماران، عمدتاً علامتی و حمایتی است.
رویکرد علامتی در مدیریت گلودرد ویروسی شامل مداخلات دارویی (سیستمیک و موضعی) و غیردارویی مختلفی است که در ادامه به مهم‌ترین آن‌ها می‌پردازیم.
توضیح دادن سیر طبیعی بیماری و آموزش به بیماران
مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها در نبودن شواهدی به نفع عفونت باکتریایی، نه‌تنها بی‌اثر است بلکه می‌تواند موجب مقاومت دارویی، اختلال در فلور طبیعی بدن و بروز عوارض دارویی شود.
همچنین تجویز آنتی‌بیوتیک برای گلودردی که اتیولوژی ویروسی دارد، احتمال این پدیده را که بیمار بعد‌ها مجدداً برای علائم مشابه به پزشک مراجعه کند و برای بیماری‌ای که ماهیتاً خودمحدودشونده است، درخواست آنتی‌بیوتیک کند، بالا می‌برد.
علاوه بر این تجویز آنتی‌بیوتیک در گلودردهای باکتریایی نیز – با اینکه لازم است – تغییری در سرعت رفع گلودرد ایجاد نمی‌کند.
به همین دلیل آموزش بیمار در خصوص سیر طبیعی بیماری و رفع علائم، و ماهیت خودمحدود شونده‌ی آن، بسیار حائز اهمیت است. تأکید بر بهبود خودبه‌خودی علائم ظرف مدت ۳ تا ۵ روز، نقش مهمی در کاهش اضطراب بیماران و پیشگیری از مصرف نابه‌جای داروها خصوصاً آنتی‌بیوتیک‌ها دارد.
علاوه بر این باید علائم هشدار را به آن‌ها توضیح بدهیم تا در صورت بروز آن‌ها جهت معاینه و بررسی بیشتر مراجعه نمایند. این علائم شامل موارد زیر است:
- تب بالا و پایدار؛
- تورم گردن غیرمعمول؛
- دیسفاژی شدید یا آبریزش از دهان؛
- عدم بهبود پس از گذشت پنج روز از شروع علائم.
درمان‌های خوراکی سیستمیک
ضددرد و ضدتب
تجویز داروهای ضدتب و ضد درد مانند استامینوفن یا داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) در کاهش تب و گلودرد بسیار مؤثر است و معمولاً نخستین انتخاب در تسکین علائم محسوب می‌شود.
شروع درمان با دوز پایین داروهای ضددرد خوراکی توصیه می‌شود. به عنوان نمونه، می‌توان از ایبوپروفن ۲۰۰ تا ۴۰۰ میلی‌گرم، یا استامینوفن ۳۲۵ میلی‌گرم آغاز کرد.
در صورتی که بیمار با این دوز اولیه به تسکین مناسب نرسید، می‌توان دوز مصرفی را به‌تدریج و در چارچوب مقادیر مجاز توصیه‌شده افزایش داد. این رویکرد انعطاف‌پذیر، امکان تنظیم درمان بر اساس شدت علائم فردی را فراهم می‌سازد.
همانند همیشه، به کنترااندیکاسیون‌های تجویز دارو توجه بکنیم. در افرادی که نارسایی کلیوی دارند، ترجیحاً به سراغ NSAIDs نرویم و از استامینوفن استفاده بکنیم. در نارسایی کبدی – اگر که وضعیت پایدار باشد و مصرف الکل نداشته باشد – تجویز استامینوفن تا ۲ گرم در روز، منعی ندارد.
نقش کورتیکواستروئیدها
به جز آنتی‌بیوتیک، یکی از داروهایی که در مدیریت گلودرد توسط بسیاری از پزشکان به اشتباه تجویز می‌شود، کورتیکواستروئید‌هایی هم‌چون دگزامتازون و بتامتازون است.
درست است که کورتیکواستروئیدها گلودرد و علائم التهابی گلو را با سرعت بالاتری رفع می‌کنند، اما آیا این بهبودی سریع‌تر یک بیماری خودمحدودشونده، به عوارض متعدد کورتون می‌ارزد؟ قطعاً خیر.
همانطور که قبل‌تر در نوشته‌ای دیگر به این گفته اشاره کردیم، هنر تجویز کورتون با علت درست، در زمان درست و با میزان درست، کار هر پزشکی نیست.
به طور کلی کورتیکواستروئیدهای سیستمیک در درمان گلودرد توصیه نمی‌شوند، مگر در یک شرایط خاص که فرد دچار ادم اوروفارنژیال تهدیدکنندهٔ حیات شده باشد. این حالت از عوارض عفونت با ویروس اپشتین بار (EBV) است.
در بزرگسالان، مصرف تک‌دوز دگزامتازون می‌تواند باعث کاهش سریع درد در ۲۴ ساعت اول شود، ولی تأثیری در کاهش مدت بیماری یا میزان غیبت فرد از محل کار ندارد.
در کودکان، شواهد کافی برای اثربخشی یا ایمنی کورتیکواستروئیدها در درمان گلودرد ویروسی در دست نیست و استفاده از آن‌ها به هیچ وجه توصیه نمی‌شود.
به عنوان جمع‌بندی دو بخش قبلی باز هم تأکید می‌کنیم که تجویز آنتی‌بیوتیک و کورتیکواستروئیدها تقریباً هیچ جایگاهی در درمان گلودرد ویروسی ندارد. در این مواقع کاری نکردن و ضرر نرساندن، هنر طبابت است.
درمان‌های موضعی برای بهبود گلودرد
قرص‌های مکیدنی
شما به این محتوا دسترسی ندارید
برای مطالعه ادامه این مطلب نیازمند اشتراک ویژه مدرسه پزشکی هستید. خرید اشتراک از طریق صفحه شخصی امکان‌پذیر است.
تجربهٔ شما
در داروخانه‌ها ترکیبات متعددی به شکل‌های مختلف برای درمان علامتی گلودرد وجود دارد که ممکن است دوستانتان در مدرسهٔ پزشکی با برخی از آن‌ها آشنا نباشند. تجربهٔ خود در تجویز یا استفادهٔ شخصی از آن‌هایی که به‌نظرتان مؤثر بوده است را بنویسید.
برای امتیاز دهی به این مطلب، لطفا وارد شوید: برای ورود کلیک کنید
