ششمین عنصر فراوان سیاره‌ی زمین، دغدغه‌ی بزرگی در هنگام آمدن از دریا به خشکی بود.
سلول‌هایی که سعی می‌کردند محیط آن دریای اولیه را برای خود حفظ کنند، کم‌کم در طول تکامل این وظیفه را به کلیه سپردند و اکنون، کلیه قرار بود با بی‌نمکی و کم‌نمکی مواجه شود.
میلیون‌ها سال گذشت.
انسان به وجود آمد. انسان با کم‌نمکی مواجه شد.
نمک آن‌قدر برایش با ارزش شد که زمانی سربازان رومی به عنوان حقوق نمک نیز دریافت می‌کنند. ریشه‌ی کلمات نمک (salt) و حقوق (salary) به یک‌جا می‌رسد (+).
صدها سال گذشت.
تازه همین دویست سال پیش بود که این ماده‌ی ارزشمند را همفری دیوی (Sir Humphry Davy) جداسازی کرد و آن را سدیم (sodium) نامید. این اتفاق در سال ۱۸۰۷ افتاد.
همفری دیوی سدیم را از سدیم هیدروکسید یا همان سودا (sodium hydroxide) استخراج کرد. به همین دلیل، آن را سدیم نامید. کلمه سدیم از ترکیب soda + ium ساخته شده است (+).
سودا یا سود نیز ترکیبی قلیایی بود که در قدیم آن را از خاکستر سوختن گیاهانی که در خاک‌های غنی از سدیم (مثلاً کنار دریا) رشد کرده، به دست می‌آوردند و برایشان کاربردهای فراوان داشت.
شاید اکنون بگویید پس چرا نماد شیمیایی آن So نیست؟ چرا Na است؟
احتمالاً به این سؤال در مورد عناصر دیگری نیز در جدول تناوبی برخورده‌اید. پتاسیم (K)، آهن (Fe)، سرب (Pb)، طلا (Au)، نقره (Ag) و جیوه (Hg) نمونه‌هایی دیگر هستند که نام آن‌ها با نماد شیمیایی‌شان متفاوت است.
تقریباً تمام این عناصر از زمان‌های بسیار قدیم شناخته‌شده بودند و استفاده می‌شدند و نامشان، هزاران سال تاریخ را در دل خود دارد.
Na از ناتریوم (natrium) می‌آید و ناتریوم از ناترون (natron). ناترون نیز واژه‌ای بسیار قدیمی است. برخی ریشه‌ی آن را عربی می‌دانند. ناترون ترکیب خاصی از سدیم کربناتی است که در دل خود آب نیز دارد (سدیم کربنات هیدره شده).
ناترون از قدیم کاربردهای فراوانی داشته، از ساخت شیشه تا به عنوان درمان در بیماری‌های پوستی در مصر باستان.
به نظر می‌آید در تغییر نام شیمیایی سدیم (انتخاب دیوی) به ناتریوم، چند نفر مثل لودویگ ویلهلم گیلبرت و یاکوب برسلیوس نقش داشتند در نهایت Na در سیستم برسلیوسی به عنوان نماد شیمیایی سدیم آورده شد.
اکنون نیز در پزشکی برای سدیم و اختلال‌های آن از ریشه‌ی ناتر استفاده می‌کنیم و هایپرناترمی و هایپوناترمی دو واژه‌ی بسیار شایع و پرکاربرد در پزشکی هستند.
برای امتیاز دهی به این مطلب، لطفا وارد شوید: برای ورود کلیک کنید
