گاز گرفتگی گربه | اقدامات درمانی لازم

مقدمه

گاز گرفتگی گربه نسبت به گاز گرفتگی سگ شیوع کمتری دارد؛ با این وجود در بیش از نیمی از موارد به عفونت منجر می‌شود.

دندان‌های گربه باریک و تیز است و بافت را به صورت عمقی سوراخ می‌کند (deep penetration). به همین دلیل اگر محل گاز گرفتگی روی یک مفصل یا نزدیک آن – خصوصاً در دست – باشد، شانس ایجاد آرتریت سپتیک و استئومیلیت بیشتر است.

میکروبیولوژی عفونت زخم ناشی از گاز گرفتگی (bite-wound infection) نشان دهنده‌ی فلور نرمال دهان و حلق حیوانی است که فرد را گاز گرفته است. هر چند ارگانیسم‌های موجود در خاک، پوست حیوان و قربانی و مدفوع حیوان هم ممکن است دخیل باشند.

از باکتری‌های مهم فلور نرمال دهان گربه پاستورلا مالتوسیدا (Pasteurella multocida) است که یک کوکوباسیل گرم منفی بوده و عامل اصلی عفونت زخم‌ ناشی از گاز گرفتگی گربه (cat-bite wound infection) است.

عفونت زخم گربه

به طور کلی عفونت ناشی از گاز گرفتگی گربه به چند شکل می‌تواند خود را نشان بدهد که پاستورلا، کلستریدیوم تتانی، ویروس هاری و باتونلا هنسلی در آن دخیل هستند:

• عفونت موضعی (عفونت بافت نرم) ناشی از پاستورلا که خیلی سریع و ظرف چند ساعت به وجود می‌آید و باعث التهاب شدید و ترشحات چرکی به همراه لنفادنوپاتی می‌شود.
• پاستورلا می‌تواند به صورت ذرات تنفسی منتقل شده و باعث ایجاد پنومونی شود.
• مثل گاز گرفتگی سگ، احتمال ایجاد کزاز (tetanus) و انتقال هاری (rabies) نیز وجود دارد. دقت کنید که برای انتقال کزاز، نیاز نیست خود حیوان نیز بیمار باشد و دنبال علائم کزاز در گربه نیستیم. اما برای هاری خود حیوان نیز بیمار است.
• یکی از عوارض دیررس خراش یا گاز گرفتگی گربه، بیماری خراش گربه یا cat scratch disease است که توسط بارتونلا هنسلی (Bartunella henselae) ایجاد می‌شود.

به صورت نادرتر ممکن است تولارمی و اسپوروتریکوزیس هم با گاز گرفتگی یا خراش گربه‌ها ایجاد شود.

بعد از گاز گرفتن گربه چه کنیم؟

قدم اول بند آوردن خونریزی است که اصول آن مانند دیگر زخم‌ها است (فشار دادن مستقیم) و در درسی دیگر به آن خواهیم پرداخت.

سپس باید زخم را کامل تمیز کنیم: یعنی شستشوی کامل و دقیق زخم، برداشتن بافت‌های مرده و هر گونه جسم خارجی.

شستشو می‌تواند با آب لوله‌کشی و صابون باشد.

در بیمارستان/مرکز درمانی از سدیم کلراید مخصوص شستشو – به اصلاح سرم شست و شو – باشد. اگر سرم شستشو در مرکزمان موجود نیست، می‌شود با نرمال سالین مخصوص تزریق شست.

نیازی نیست برای تمیز کردن زخم از بتادین استفاده کنیم. می‌توان پوست اطراف زخم (نه داخل زخم) را با بتادین تمیز کرد.

دقت کنیم که شستشو این نیست که آب یا سرم را روی زخم بگیریم. قرار است اینجا از فشاری که ایجاد می‌کنیم نیز استفاده بکنیم. به اصطلاح high pressure irrigation نیاز است. می‌توان – هر چند توصیه دقیق این روش نیست – به سر سرم شستشو، اریگاتور وصل کرد یا اگر سوراخش می‌کنیم، با فشار آب را خارج کنیم. در اصل شستشوی زخم، سرنگ مخصوص دارد که فشار بالا را با آن ایجاد کرد.

بخیه زدن/نزدن گاز گربه

سوراخ‌هایی را که به دنبال گاز گرفتگی گربه در بافت پوست به وجود آمده، به هیچ وجه نباید بخیه زد؛ چون شانس عفونت این نوع زخم‌ها خیلی بالاست.

استثنای بخیه زدن، زخم‌های صورت است.

زخم‌های روی ناحیه صورت را می‌توان بعد از شست‌و‌شوی کامل و دقیق، بخیه زد. دلیلش این است که احتمال ایجاد عوارض با به جا ماندن جای زخم در صورت بالاست و از نظر زیبایی برای فرد مشکل‌زا خواهد بود.

علاوه بر این، شانس ایجاد عفونت در زخم‌های ناحیه‌ی صورت کمتر است. دلیل آن هم به خون‌رسانی وسیع‌تر و کمتر بودن تورم ناشی از ایستایی خون برمی‌گردد (چون به جز در حالت خوابیده، صورت همیشه در وضعیت عمودی بوده و دچار اِدِم ناشی از ایستایی نمی‌شود).

زخم‌های روی دست و پا را که بیشتر از ۱۲ ساعت و زخم‌های صورت را که بیشتر از ۲۴ ساعت از ایجاد آن‌ها می‌گذرد، نباید بخیه زد.

آنتی بیوتیک برای گاز گرفتگی گربه

بدیهی است که همه‌ی افرادی که وجود عفونت در آن‌ها اثبات شده (با رنگ‌آمیزی یا کشت)، باید جهت درمان عفونت، آنتی‌بیوتیک دریافت کنند. اما این سناریو که سردرگم‌کننده نیست. هم‌چنین برای افرادی که شواهد بالینی عفونت نیز دارند، مثلاً التهاب، خروج چرک و … نیز آنتی‌بیوتیک شروع می‌کنیم.

مسئله این است در افرادی که زود به مراکز درمانی مراجعه می‌کنند (حدوداً ظرف ۸ ساعت از زمان گاز گرفتگی) و حداقل فعلاً نشانه‌ای از عفونت ندارند، چه کنیم؟

در اکثر گاز گرفتگی‌ها توسط گربه، خصوصاً اگر روی دست باشند، تجویز آنتی‌بیوتیک پروفیلاکسی ضروری است. در شرایطی دیگری مثل گسترده/عمیق بودن زخم، درگیری استخوان و مفاصل، زخم روی دست یا ناحیه ژنیتال، وجود هرگونه نقص ایمنی (دیابت، بیماری کبدی، اسپلنکتومی) باید آنتی‌بیوتیک بدهیم.

در صورت وجود زخم روی اندامی که به هر نحوی برگشت خون وریدی یا تخلیه لنفاوی آن مختل باشد نیز آنتی‌بیوتیک پروفیلاکسی ضروری است.

مثلاً فردی که دچار ترومبوز ورید عمقی است یا اینکه به دلیل کنسر پستان و ماستکتومی رادیکال انجام شده، درناژ لنفاوی اندام فوقانی‌اش مختل است.

در درمان گاز گرفتگی سگ و گربه، باید پاستورلا، کاپنوسیتوفاگا کانیمورسوس (Capnocytophaga canimorsus)، استافیلوکوکوس اورئوس و استرپتوکوک‌ها و بی‌هوازی‌های دهانی را حتماً پوشش دهیم.

برای پوشش این ارگانیسم‌ها می‌توان از ترکیب یک پنی‌سیلین وسیع‌الطیف به همراه یک مهارکننده‌ بتالاکتاماز استفاده کرد. داروی آموکسی سیلین کلاوولانات (با نام تجاری معروف کو آموکسی کلاو) انتخاب‌ بسیاری خوبی است و اکثر ارگانیسم‌های ذکر شده را پوشش می‌دهند. معادل تزریقی این دارو در بیمارستان آمپی سیلین سولباکتام می‌شود.

به عنوان جایگزین کو آموکسی‌ کلاو، می‌توان از درمان ترکیبی یا تک‌دارویی استفاده کرد.

می‌توان از ترکیب یک سفالوسپورین نسل ۲ و ۳ (مثل سفوروکسیم) یا کوتریموکسازول یا لووفلوکساسین به همراه یک آنتی‌بیوتیک جهت پوشش بی‌هوازی‌ها (مثل مترونیدازول یا کلیندامایسن) استفاده کرد.

موکسی‌فلوکساسین، که یک فلوروکوئینولون با پوشش بی‌هوازی است، نیز می‌تواند به عنوان درمان جایگزین تک‌دارویی تجویز شود.

طول مدت درمان آنتی‌بیوتیکی پروفیلاکسی ۳ تا ۵ روز است. طول درمان در فردی که عفونت ایجاد شده است، ۱۰ تا ۱۴ روز است.

دقت کنیم در کسانی که فقط خراش و چنگ زدن گربه آن‌ها را درگیر کرده و گازگرفتگی وجود ندارد، برخورد همانند گازگرفتگی است. گربه دائماً در حال لیس زدن خود است و باکتری‌های دهانش روی دست‌هایش نیز وجود دارد.

واکسن پس از گاز گربه

زخم حاصل از خراش گربه یا گاز گربه، مستعد کزاز است. اگر شما حداقل ۳ دوز واکسن کزاز زده‌اید، در گاز گرفتگی گربه – از آن‌جایی که زخم آلوده محسوب می‌شود – اگر از آخرین دوز شما ۵ سال یا بیشتر می‌گذرد، به یک دوز بوستر (یادآور نیاز دارید).

کزاز جدی است و به هیچ عنوان این ریسک را نکنید که بیمار واکسن نزند. اگر بیمارستان/مرکز درمانی شما واکسن ندارد، با نامه او را به مرکز بهداشت ارجاع بدهید.

در مورد هاری نیز اگر حیوان خانگی است و از وضعیت او مطمئن هستیم، نیازی به واکسن هاری نیست. اما برای یک حیوان خیابانی، چرا.

برای امتیاز دهی به این مطلب، لطفا وارد شوید: برای ورود کلیک کنید