آنتی بیوتیک مهم است.
می‌توان در مورد این «مهم بودن» ساعت‌ها و روزها صحبت کرد و چندین و چند درس نوشت. اهمیتش فقط به خاطر کاربرد زیاد آن‌ها نیست.
آنتی‌بیوتیک‌ها دسته پرکاربرد و بسیار وسیعی از داروها هستند. ما چون مقیاس زمانی را خوب درک نمی‌کنیم، قدرشان را نمی‌دانیم. وگرنه همین چند ده سال پیش بود که اکثر عفونت‌های جدی برابر با مرگ بود.
اکنون تعداد زیادی آنتی‌بیوتیک داریم. همین تعدد داروهاست که ایجاب می‌کند برای استفاده‌ی بهتر و منطقی‌تر از آن‌ها در بالین، بتوانیم به خوبی دسته‌بندیشان کنیم و ویژگی‌های مهم هر دسته را بشناسیم که این داروهای مهم را از دست ندهیم؛ زیرا که تجویز غیرمنطقی آنتی‌بیوتیک، هم به بیمار و هم به جامعه (با ایجاد مقاومت) ضرر می‌زند.
یکی از انواع این دسته‌بندی‌ها که در انتخاب دارو در شرایط بالینی مختلف، کمک می‌کند، تقسیم آن‌ها بر اساس توانایی از بین بردن باکتری است (باکتریوسید یا باکتریواستاتیک) که در ادامه به آن می‌پردازیم.
آنچه در ادامه می‌خوانید
تعریف
لغت باکتریوسید (bactericide) ترکیبی از دو بخش bacterium به اضافه‌ی cida است؛ معنی bactrium که مشخص است و به باکتری اشاره دارد. cida نیز لغتی یونانی به معنی «کشنده» و «قاتل» است. برای مثال suicide به معنی «کشتن» خود است.
در نتیجه باکتریوسید به معنی ترکیباتی است که باکتری‌ها را می کشند. این صفت را می‌توان درمورد مواد مختلفی مثل شوینده‌ها، پاک‌کننده‌ها و آنتی‌بیوتیک‌ها به کار برد.
در ادامه از این لغت به عنوان صفتی برای توصیف داروهای آنتی‌باکتریال استفاده می‌کنیم: ترکیبی که خاصیت باکتریوسید دارد، باکتری را از بین می‌برد.
در مقابل باکتریوسید‌ها، ترکیبات باکتریواستاتیک (bacteriostatic) قرار دارند؛ این لغت از دو بخش bacterium به اضافه‌ی static تشکیل شده است.
لغت static از ریشه stasis به معنی سکون و توقف وام گرفته شده است. درنتیجه باکتریواستاتیک به معنی ترکیبی است که تقسیم باکتری را متوقف می‌کند و اجازه افزایش تعداد یا تقسیم به آن نمی‌دهد.
کاربرد بالینی
با توجه به توضیحات بالا، می‌توانید حدس بزنید که آنتی‌بیوتیک‌های باکتریوسید می‌توانند به تنهایی و بدون کمک سیستم ایمنی باکتری‌ها را از بین ببرند.
اما آنتی‌بیوتیک‌های باکتریواستاتیک تنها رشد کلونی باکتری را متوقف می‌کنند و برای از بین بردن آن‌ها نیازمند کمک سیستم ایمنی فرد هستند، در نتیجه در افراد و شرایط نقص سیستم ایمنی (مثل نوتروپنی) باید از آنتی‌بیوتیک‌های باکتریوسید استفاده کرد.
همچنین، دسترسی سیستم ایمنی ما به برخی از نواحی بدن خیلی خوب نیست. برای مثال به علت ساختار و آناتومی خاص قلب و مخصوصاً هنگام تشکیل وجتاسیون در اندوکاردیت عفونی، سیستم ایمنی دسترسی مناسبی به لایه درونی وجتاسیون ندارد. در نتیجه در عفونت‌هایی مثل اندوکاردیت، استفاده از آنتی‌بیوتیک‌های باکتریوسید ارجح است.
در جایی مثل مننژیت نیز به علت سد خونی مغزی، مشکلاتی پدیدار می‌شود که آنتی‌بیوتیک باکتریوسید را ارجح می‌کند.
نکته‌ای که باید به خاطر داشت این است که لزوماً در همه عفونت‌های شدید و خطرناک، آنتی‌بیوتیک باکتریوسید ارجحیت ندارد. در شرایطی خاص، ممکن است هیچ آنتی بیوتیک باکتریوسید با پوشش مناسب برای بیماری هدف نداشته باشیم و آنتی بیوتیک‌‌های باکتریواستاتیک تنها انتخاب ما باشند.
همچنین در شرایطی مثل فاشئیت نکروزان (necrotizing fasciitis)، ما در کنار رژیم آنتی‌بیوتیکی باکتریوسید قوی (مثل مروپنم و ونکومایسین)، کلیندامایسن که یک آنتی بیوتیک باکتریواستاتیک است نیز تجویز می‌کنیم.
علت استفاده از کلیندامایسین این است که کلسترودیا‌های عامل فاشئیت نکروزان، توکسین تولید می‌کنند و کلیندامایسن با مهار جزء 50S ریبورزم، تولید توکسین در باکتری را مهار می‌کند.
در نتیجه با توجه به اهمیت سرعت درمان و همچنین چون برخی از آنتی‌بیوتیک‌های باکتریوسید، ممکن است تولید و رهاسازی توکسین را بیشتر کنند، با تجویز کلیندامایسین، از تولید بیشتر توکسین جلوگیری می‌کنیم.
پس مهم است که به خاطر داشته باشیم آنتی‌بیوتیک‌های باکتریواستاتیک لزوماً ضعیف‌تر و کم‌کابردتر نیستند.
کدام آنتی‌بیوتیک‌ها باکتریوسید هستند؟
لیست آنتی‌بیوتیک‌های باکتریوسید مفصل است و در آینده، در حین صحبت درباره جزئیات عملکرد آنتی‌بیوتیک‌های مختلف، درباره این ویژگی آن‌ها نیز مفصل صحبت می‌کنیم.
شما به این محتوا دسترسی ندارید
برای مشاهده وارد سایت شوید
برای امتیاز دهی به این مطلب، لطفا وارد شوید: برای ورود کلیک کنید
