با برخی از مفاهیم در پزشکی بالینی، به شکل مستقیم سر و کار نداریم؛ اما اگر آن‌ها را نشناسیم، اساس برخی از پدیده‌های مهم را اصلاً درک نخواهیم کرد. اسمولاریته و اسمولالیته بی‌شک در دستهٔ این مفاهیم قرار دارد. این مفهوم ارتباط تنگاتنگی با درک اختلالات سدیم دارد و می‌دانیم که اختلالات سدیم، شایع‌ترین اختلال الکترولیتی در سیر بستری‌ها است. به همین خاطر در این نوشته به درک این مفهوم می‌پردازیم.
با این سؤال شروع بکنیم و به بهانه‌ی آن، مفاهیم فوق را کامل مرور بکنیم. توضیح این سؤال بسیار مهم و طولانی است. امیدوارم اکنون زمان مناسبی برای شما باشد و حوصله‌ی خواندنش را داشته باشید.
۱) در مورد بیماری با CKD و هیپوناترمی (Na=126 mEq/L) و اسمولالیته سرم اندازه‌گیری شده 292 mosm/kg، Bun=100 mg/dL، BS=100 mg/dL، کدام عبارت صحیح است؟ (پره‌ارتقا دانشگاه تهران ۱۴۰۱ با تغییر)
الف) علیرغم اسمولالیته طبیعی سرم بیمار دچار هیپوتونیسیتی می‌باشد و نیاز به اقدام درمانی دارد.
ب) با توجه به اسمولالیته طبیعی سرم، بیمار دچار پسودوهیپوناترمی بوده و درمان نیاز ندارد.
ج) اسمولالیته بالای سرم ممکن است ناشی از وجود الکل در خون باشد و هیپوناترمی نیاز به اقدام درمانی ندارد.
د) بیمار دچار نرمواسمولالیتی هیپوناترمی بوده و نیاز به اقدام درمانی برای هیپوناترمی است.
اولین نکته تفاوت مول و اسمول است. از آن‌جایی که یون‌ها در محیط آبی تفکیک (dissociate) می‌شوند، برای بیان غلظت آن‌ها از اسمول استفاده می‌کنیم. اسمول، تفکیک شدن را نیز لحاظ می‌کند. مثلاً یک مول سدیم کلراید، در محیط آبی به تقریباً یک مول کلراید و یک مول سدیم تفکیک شده و در نتیجه یک مول سدیم کلراید، دو اسمول ماده ایجاد می‌کند [1]. قاعدتاً اگر ماده‌ای تفکیک نشود (مثلاً گلوکز یا اوره)، مول و اسمول آن برابر است.
دومین نکته این است که اسمولالیته (osmolality) و اسمولاریته (osmolarity) پلاسما دو مفهوم یکسان نیست؛ هر چند می‌بینیم که به جای هم به کار می‌روند. اسمولاریته، تعداد اسمول‌ها در یک لیتر از محلول و اسمولالیته تعداد اسمول‌ها در یک کیلوگرم از حلال است.
در بالین بیشتر از اسمولاریته استفاده می‌شود؛ چون غلظت یون‌ها و دیگر مواد بر اساس آن توسط آزمایشگاه گزارش می‌شود. تاکنون دیده‌اید که آزمایشگاهی بگوید غلظت گلوکز این بیمار ۱۰۰ میلی‌گرم/کیلوگرم آب است؟ همه گزارش می‌دهند که غلظت گلوکز ۱۰۰ میلی‌گرم/دسی‌لیتر است.
اما چرا اسمولالیته و اسمولاریته پلاسما یکسان نیست؟
شما به این محتوا دسترسی ندارید
برای مشاهده وارد سایت شوید
اگر در قسمتی از مفهوم فوق برای شما گنگی وجود دارد، حتماً در کامنت‌ها بنویسید. این بحث مهم، دریچه‌ی ورود به دنیای سدیم است و لازم است که ابهامات آن رفع شود.
برای امتیاز دهی به این مطلب، لطفا وارد شوید: برای ورود کلیک کنید
