پوست یک فرد بالغ – صرفاً از نظر جسمی – حدود ۲ متر مربع مساحت دارد؛ اما همین فرد بالغ حدود ۴۰۰ متر مربع سطوح مخاطی دارد. عمدهٔ این ۴۰۰ متر مربع را، سطح مخاطی رودهٔ باریک تشکیل می‌دهد.
سطح مخاطی (mucous membrane or mucosa) یا غشای مخاطی یا پرده مخاطی، لایه‌ای است که داخلی‌ترین سطح ساختارهای توخالی بدن را که با محیط بیرونی ارتباط دارند، پوشانده است.
این لایه مخاطی را در دستگاه گوارش، دستگاه تناسلی، دستگاه ادراری و دستگاه تنفس و هم‌چنین حفرهٔ چشم (به عنوان ملتحمه) می‌بینیم.
محتویات اصلی لایه مخاطی، سلول پوششی (اپی‌تلیوم) به همراه ترشحات این سلول‌ها است که به شکل کلی به این ترشحات مخاط یا لیزابه یا mucus گفته می‌شود.
این ترشحات به خوبی برای ما آشنا است. لازم نیست قوهٔ خیال را زیادی به کار بیندازیم. آخرین باری را که سرماخوردگی داشته‌اید یا درگیر آلرژی فصلی شده‌اید، به یاد بیاورید. ترشحات مخاطی بینی در آن زمان آدم را کلافه می‌کند.
به تفاوت بین mucus و mucous دقت کنیم. واژهٔ mucus معادل مخاط است و واژهٔ mucous معادل مخاطی. وقتی می‌خواهیم صفت بسازیم، یک o به mucus اضافه شده و تبدیل به mucous می‌شود.
مخاط یک مادهٔ ترشحی غلیظ بوده که در آن آب، چندین الکترولیت و ترکیبی از چند گلیکوپروتئین قرار گرفته است.
مادهٔ اصلی که در مخاط وجود دارد، موسین (mucin) نام دارد. موسین که یک موکوپلی‌ساکارید (گلیکوزآمینوگلیکان) است، مسئولیت محافظت از سطوح مخاطی و هم‌چنین روان و لیز کردن آن را (lubrication) بر عهده دارد.
ترکیب مخاط در قسمت‌های گوناگون بدن، کاملاً یکسان نیست و بر اساس نیاز آن قسمت، تغییراتی می‌کند.
و البته تمام ترشحاتی که به سطوح مخاطی ریخته می‌شود، از جنس مخاطی نیست. مثلاً غدد بزاقی ترشحات سروز (serous secretion) نیز دارند. ترشحات سروز، هر گونه ترشحی است که شبیه به سرم (serum) باشد.
برای امتیاز دهی به این مطلب، لطفا وارد شوید: برای ورود کلیک کنید
