فیزیولوژی نفرولوژی

دفع پتاسیم و بازجذب سدیم در انتهای نفرون

دفع پتاسیم و بازجذب سدیم در انتهای نفرون

پس از آمدن زندگی به خشکی، یکی از دغدغه‌ها، پیدا کردن سدیم کافی بود. بیشتر موجودات خشکی چنین دغدغه‌ای داشتند. مثلاً می‌بینیم که بز کوهی برای تأمین سدیم، سنگ را لیس می‌زند.

بز کوهی لیسیدن سنگ برای نمک
در حال لیسیدین سنگ برای به دست آوردن سدیم مورد نیاز

اما برای پتاسیم، چنین دغدغه‌ای وجود نداشت و حتی مقدار پتاسیم به قدری بود که مکانیسم‌های دفعی پتاسیم از بدن، نیاز به تقویت داشتند. قسمت‌های انتهایی نفرون‌های ما (قسمت‌های حساس به آلدسترون) به این دو دغدغه می‌پردازند.

در انتهای نفرون، یعنی قسمت‌های Late Distal Tubules و Cortical Collecting Ducts دو نوع سلول به نام‌های سلول اصلی (Principal) و سلول بینابینی (Intercalated) وجود دارد.

مانند دیگر قسمت‌های نفرون، بین این سلول‌ها نیز اتصلات محکمی وجود دارد که مانع حرکت آزاد پروتئین‌های غشا می‌شوند. این موضوع باعث شده دو سمت غشا، پروتئین‌ها و کارکرد متفاوتی از هم داشته باشند – به اصطلاح سلول قطبی (Polar) شده و غشا به دو قسمت Basolateral و Luminal تقسیم می‌شود.

اتصالات محکم بین سلول‌ها

سلول اصلی مانند تمامی سلول‌های نفرون، در غشای بازولترال خود دارای پمپ Na/K ATPase بوده که با مصرف انرژی، سدیم را به خارج و پتاسیم را به داخل سلول منتقل می‌کند.

مقدار بسیار کمی سدیم از طریق توبول‌های کلیه به این سلول‌ها می‌رسد و از طریق کانالی به اسم کانال اپیتلیالی سدیم (ناتریوم) (Epithelial Na Channel) وارد سلول‌های اصلی می‌شود.

این سدیم، توسط پمپ سدیم پتاسیم به خارج سلول رفته و به جای آن پتاسیم وارد سلول می‌شود. پتاسیم‌های وارد شده در سلول تجمع می‌کنند و سپس از طریق کانال‌های ROMK از سلول خارج شده و وارد توبول می‌شوند.

از آن‌جایی که بعد از این نقطه، مکانیسمی برای بازجذب پتاسیم وجود ندارد، یون‌های پتاسیم ترشح شده، از طریق ادرار دفع خواهند شد.

در این سلول، حداقل شش عامل بر میزان پتاسیم ترشح‌شده اثر می‌گذارند:

  • میزان سدیمی که به سلول وارد می‌شود
  • میزان بار مثبتی/پتاسیمی که در لومن تجمع پیدا می‌کند
  • میزان بار منفی که در لومن تجمع پیدا می‌کند
  • منیزیم داخل سلولی
  • آلدسترون
  • آنزیم 11beta-Hydroxy Steroid Dehydrogenase Type II که نگهبان گیرنده‌ی مینرالوکورتیکوئید است.

در ادامه به توضیح هر کدام از این عوامل می‌پردازیم.

نظرات (1)

  1. معصومه

    سلام، وقت تون بخیر
    ببخشید دکتر من یه سوالی دارم که ربطی به این مبحث نداره چجوری میتونم ازتون بپرسم؟

نظرات بسته شده اند.